Hrišćanstvo je zvanično započelo u 1. veku nove ere u Judeji, rimskoj provinciji koja se nalazila na istočnom Mediteranu (današnji Izrael/Palestina). Nastalo je iz jevrejskih religijskih tradicija i bilo je usredsređeno na život i poruku Isusa iz Nazareta, koji je propovedao saosećanje, pokajanje i obećanje večnog života. Nakon njegove raspeća, njegovi učenici su nastavili da šire njegova učenja, što je dovelo do formiranja prve hrišćanske zajednice.
Iz malih okupljanja u Jerusalimu, hrišćanstvo je počelo da se širi velikom brzinom, najviše zahvaljujući naporima apostola. U roku od samo tri veka, ono što je počelo kao mala, marginalna sekta, preraslo je u zvaničnu religiju Rimskog carstva.
Ključne činjenice:
- Kada je hrišćanstvo počelo?
Početkom 1. veka nove ere, ubrzo nakon raspeća Isusa Hrista (oko 30–33. godine). - Gde je hrišćanstvo nastalo?
U Judeji, rimskoj provinciji na istočnom Mediteranu (današnji Izrael i Palestina). - Kako je hrišćanstvo počelo?
Na osnovu učenja Isusa iz Nazareta i vere u njegovo vaskrsenje, koje su nastavili da šire njegovi učenici. - Ko je širio hrišćanstvo?
Apostoli poput Petra i Pavla, koji su koristili rimske puteve, gradove i trgovačke rute da bi širili Isusovu poruku. - Sa kojim su se izazovima suočavali prvi hrišćani?
Progonima od strane rimskih vlasti i sporovima o tome da li nejevrejski obraćenici moraju da poštuju jevrejski zakon. - Kada je hrišćanstvo postalo priznato?
- 313. godine nove ere: Milanski edikt dozvoljava versku toleranciju za hrišćane.
- 380. godine nove ere: Solunski edikt proglašava nikejsko hrišćanstvo za zvaničnu religiju Rimskog carstva.
Kako je hrišćanstvo počelo?
Hrišćanstvo nije nastalo u izolaciji. Ono je započelo u 1. veku nove ere unutar judaizma, u Judeji - provinciji Rimskog carstva, gde su se politika, religija i kultura duboko preplitale.
Jer mi ne možemo da ne govorimo o onome što smo videli i čuli.
Dela apostolska 4:20 (reči apostola u Jerusalimu)
Mnoge jevrejske zajednice tada su živele pod stalnim pritiskom rimske okupacije i gajile nadu u dolazak Mesije, koji će obnoviti njihov narod i doneti pravdu njihovom narodu.
Život i smrt Isusa iz Nazareta
U takvom okruženju pojavio se Isus iz Nazareta, čije su reči snažno odjeknule među običnim ljudima. Njegova poruka se temeljila na jevrejskom Pismu, ali je donosila radikalni naglasak na poniznost, milosrđe i ljubav - čak i prema neprijateljima.
Kako su se vesti o njegovim isceljenjima i drugim čudima širile, a broj sledbenika rastao, verski lideri i rimske vlasti postajali su sve oprezniji. U strahu da bi Isusov uticaj mogao da ugrozi njihovu vlast, uhapsili su ga i predali rimskom namesniku Pontiju Pilatu, koji ga je osudio na smrt raspećem.
Da li ste znali?
Najraniji hrišćani zapravo nisu sebe zvali „hrišćanima“. Umesto toga, smatrali su se Jevrejima koji veruju da je Isus Mesija. Oznaka „hrišćani“ prvi put se pojavljuje u Antiohiji, i to tek 40-ih godina nove ere.
Međutim, ono što je trebalo da bude kraj njegovog pokreta postalo je događaj koji mu je dao novi život. Ubrzo nakon njegove smrti, njegovi učenici su počeli da objavljuju da je Isus vaskrsao iz mrtvih. Ova vera u vaskrsenje postala je temelj hrišćanske vere.
Za njih, njegova smrt nije bila poraz, već dokaz Božje spasonosne sile.
Prvi hrišćani i rane zajednice
U nedeljama nakon Isusovog vaskrsenja, male grupe vernika okupljale su se u Jerusalimu. Zajedno su se molili, delili obroke i međusobno se podržavali, ujedinjeni verom da je Isus ustao iz mrtvih.
I behu postojani u učenju apostolskom i u zajedništvu, u lomljenju hleba i u molitvama.
Dela apostolska 2:42
Već sredinom 30-ih godina nove ere, ova mala zajednica počela je da se širi van Jerusalima. Propovednici su nosili poruku na sever, u Samariju i Galileju, dok su drugi putovali trgovačkim putevima ka većim gradovima. U Antiohiji, i Jevreji i neznabošci (ne-Jevreji) priključivali su se pokretu i upravo tu su sledbenici Isusa prvi put nazvani „hrišćanima“, tokom 40-ih godina nove ere.
Pre nego što zaključimo ovaj deo, važno je naglasiti da postoje mnoga verovanja, doktrine i dogme koje hrišćansku veru čine posebnom u odnosu na druge svetske religije, poput islama, budizma ili judaizma.
Pitanje neznabožaca (ne-Jevreja)
Kako je pokret brzo rastao, sve veći broj neznabožaca (ljudi koji nisu bili Jevreji) počeo je da prihvata veru. Međutim, to je pokrenulo važno pitanje:
Da li novi sledbenici moraju da usvoje i jevrejske običaje i zakone?
Mišljenja su bila podeljena:
- Neki su verovali da hrišćanstvo mora ostati unutar judaizma.
- Drugi, poput apostola Pavla, insistirali su da vera u Hrista sama po sebi dovoljno spašava - bez potrebe za pridržavanjem jevrejskog zakona.
Širenje hrišćanstva u Rimskom carstvu
Kako se hrišćanska vera širila izvan Jerusalima i Antiohije, ogromno Rimsko carstvo predstavljalo je mešavinu prilika i opasnosti.
S jedne strane, rimska mreža puteva, luka i zajedničkih jezika (latinskog i grčkog) činila je putovanja i komunikaciju lakšim nego u gotovo bilo kom drugom delu antičkog sveta.
S druge strane, hrišćanstvo još uvek nije bilo zvanično priznato i obično je gledano sa sumnjom - što je ponekad dovodilo do nasilnih progona.
Jedna od najuticajnijih ličnosti u širenju hrišćanske poruke bio je apostol Pavle iz Tarsa. Kao rimljanin po državljanstvu i Jevrejin po poreklu, Pavle je mnogo putovao između 40-ih i 60-ih godina nove ere, osnivajući hrišćanske zajednice širom Male Azije, Grčke, pa čak i u samom Rimu.
Njegova pisma crkvama (poslanice) pružala su ohrabrenje i teološko vođstvo, a mnoga od tih pisama kasnije su postala deo Novog zaveta.
Progonstva u Rimskom carstvu
Gotovo tri veka hrišćanstvo je ostalo nepriznato od strane rimskih vlasti. Car Nero, videvši rastuću hrišćansku zajednicu kao pretnju svojoj vlasti, okrivio je vernike za Veliki požar Rima 64. godine nove ere.
Zbog toga su mnogi hrišćani bili uhapšeni, mučeni i pogubljeni u raznim brutalnim javnim prikazima. Uprkos ovim i sličnim progonima pod rukovodstvom drugih careva, hrišćanstvo je opstajalo male zajednice su se redovno sastajale u tajnosti.
Iz ovih tajnih okupljanja, vera se postepeno širila čak do Aleksandrije u Egiptu i Kartagine u Severnoj Africi.
Kada je hrišćanstvo postalo religija Rima?
Odlučili smo da hrišćanima i svim drugima damo punu slobodu da praktikuju veru koju odaberu.
Milanski edikt, 313. godina nove ere
Početkom 4. veka nove ere, hrišćanstvo više nije bilo skrivena sekta. Zajednice su brzo ukorenile svoje prisustvo u svakom većem gradu Rimskog carstva, privlačeći sledbenike iz svih društvenih slojeva, uključujući robove, trgovce, učenjake, pa čak i članove carske porodice. Kao rezultat toga, carska vlast se suočila sa pokretom koji je postao prevelik da bi se mogao dalje gušiti.
Godine 313, car Konstantin i njegov saucar Licinius doneli su Milanski edikt, koji je hrišćanima i ostalim religijama u Rimskom carstvu garantovao versku toleranciju. Ovim ediktom hrišćanima je bilo omogućeno da otvoreno praktikuju svoju veru, bez stalnog straha od progona.
Ko je bio car Konstantin?
Konstantin Veliki (oko 272–337. godine nove ere) bio je prvi rimski car koji je javno podržavao hrišćanstvo. Vladao je od 306. do 337. godine, doneo Milanski edikt 313. godine, osnovao grad Carigrad (Konstantinopolj) i postavio hrišćanstvo na put od progonjene vere ka državnoj religiji.
Nakon toga, 325. godine nove ere, car Konstantin je sazvao Nicejski sabor, okupljajući hrišćanske vođe kako bi stvorili jedinstveni skup verovanja. Sa ovog sabora nastao je Nicejski simbol vere (Nicejski credo).
Ovo je u suštini bila izjava vere koja je definisala osnovna verovanja hrišćanstva i pomogla da se reše veliki nesporazumi unutar crkve.
Teodosijev edikt u Solunu (380. godina nove ere)
Decenijama nakon Konstantina, hrišćanstvo je nastavljalo da jača svoj uticaj, ali u carstvu je i dalje postojalo mnogo različitih vera, pa čak i suprotstavljenih hrišćanskih sekta. Prelomni trenutak dogodio se 380. godine nove ere, kada je car Teodosije I izdao Edikt u Solunu.
Prema ovom zakonu, svi rimski građani morali su da slede Nicejski simbol vere (credo). Istovremeno, druge verske prakse su sve više bile suzbijane, a hramovi posvećeni starim rimskim bogovima zatvarani ili preuređivani.
Prvi put u istoriji, hrišćanstvo nije samo postalo legalno, već i državna religija celog Rimskog carstva.
Put hrišćanstva: Izazovi i trijumfi
Hrišćanstvo je kroz vekove prošlo kroz brojne izazove, od svojih skromnih početaka kao mala zajednica u Judeji, do prelaska u jednu od najuticajnijih svetskih religija. Njegova snaga leži u poruci ljubavi, milosrđa i nade koju je Isus Hristos doneo, ali i u posvećenosti ranih sledbenika koji su širili njegovu reč uprkos progonima i teškoćama. Kroz apostola Pavla i druge misionare, hrišćanstvo je prevazišlo etničke i društvene granice, postavši univerzalna vera dostupna svim ljudima, bez obzira na poreklo.
Važni događaji kao što su Milanski edikt i Nicejski sabor pomogli su da se vera učvrsti i uspostavi kao zvanična religija Rimskog carstva, što je bilo ključno za njen dalji razvoj i širenje. Iako je hrišćanstvo u početku bilo progonjeno i neprepoznato, danas je jedna od najvećih religija na svetu, sa milijardama sledbenika.
Ova bogata istorija nas podseća koliko vera može biti snažna sila za promene i povezivanje ljudi kroz zajedničke vrednosti. Razumevanje nastanka hrišćanstva ne samo da nas uči o prošlosti, već i o važnosti tolerancije, vere i zajedništva u savremenom svetu.
Da li ti se dopao ovaј članak? Zapiši to!
Loading...
